Als je nog niet helemaal weet wat acrylverf precies is of hoe het werkt, lees dan eerst mijn vorige blogartikel: Wat is acrylverf? Daar leg ik je de basis uit.
Toen ik begon met schilderen, wilde ik vooral één ding: snel aan de slag en een mooi schilderij maken. Ik dacht niet na over soorten verf of pigmenten, ik kocht gewoon de kleuren die ik mooi vond. De namen op de tubes acrylverf zeiden me niets, en ik had geen idee waarom een grote pot verf van het ene merk rond de tien euro kostte, terwijl een klein tubetje van een ander merk bijna twintig euro was. Ik dacht: het ene merk is gewoon duurder dan het andere, toch?
Beginnen met schilderen: waarom ik niet meteen begreep hoe belangrijk pigmenten en verfsoorten zijn
Ik begon dus met de goedkopere studieverf Amsterdam Standard, omdat je als beginner al zoveel tegelijk moet aanschaffen: verf, doeken, penselen, een schildersezel en wat meer. Studiekwaliteit verf was op dat moment het meest betaalbaar voor mij. Informatie over verfsoorten en pigmenten was toen lastig te vinden. Ik begon met schilderen rond 2008, en dat was nog vóór de tijd dat Instagram en YouTube zo populair werden.
Waarom ik uiteindelijk moest leren over kleuren mengen
Op een gegeven moment raakte ik gefrustreerd: ik kon de kleur die ik wilde niet mengen. Dus besloot ik me te verdiepen in kleuren mengen met acrylverf. Ik kocht boeken, maar daar kwamen ineens namen voorbij als Cadmium, Cobalt en Cerulean. Geen idee wat dat waren, en die kleuren kon ik ook nergens terugvinden in mijn tubes van Amsterdam Standard.
Wat het lastiger maakte was dat die boeken meestal over olieverf gingen niet over acrylverf. (Later snapte ik pas dat kleuren mengen met olieverf op dezelfde manier gaat als mengen met acrylverf)
En ik snapte ook niet waarom mijn geel zó transparant was. Ik wilde een dekkend geel, maar wist toen nog niet dat Cadmiumgeel eigenlijk de enige echt dekkende gele verf is. En dat cadmiumkleuren alleen te koop zijn als professionele acrylverf.
In de eerste jaren dat ik schilderde wilde ik vooral lekker knallen met kleur , hoe feller, hoe leuker! Tegenwoordig ga ik voor wat rustigere tinten, afhankelijk van de sfeer die ik wil neerzetten. Grappig hoe je smaak verandert. Al vind ik die knalkleuren nog steeds leuk om te zien!
Elke kunstenaar heeft zijn eigen favoriete kleuren als het om basiskleuren gaat
Wat ik ontdekte: elke kunstschilder heeft z’n eigen voorkeuren om kleuren mee te mengen. Sommige kleuren worden bijna door elke kunstenaar gebruikt, andere zijn heel persoonlijk. Na heel lang experimenteren, veel lezen en eindeloos uitproberen begon ik het eindelijk te begrijpen. En dat kwam eigenlijk pas toen ik alles weer terugbracht naar de basis: een simpele kleurenstudie met rood, geel en blauw.
Ik begon met het mengen van alle kleuren uit de basiskleuren geel rood en blauw. Dat was makkelijker gezegd dan gedaan, want er zijn zó veel soorten rood, geel en blauw – en elke variant geeft weer een ander resultaat. Ik heb alle mogelijke combinaties geprobeerd, wat eindigde in een flinke verzameling kleurkaarten. Maar het werkte: ik leerde welke pigmenten welk effect geven, en wat de eigenschappen van elke kleur zijn.
Als je wilt weten hoe ik deze kleurkaarten (kleurstudies op canvasboards) heb gemaakt, bekijk dan HIER de YouTube video.
Ben jij een beginner in acrylverf? Dan zijn deze blogposts voor jou
Als je dit leest en je bent net als ik toen ik begon – nieuwsgierig, enthousiast maar een beetje overweldigd – dan zijn deze blogberichten speciaal voor jou. Ik help je stap voor stap om meer grip te krijgen op acrylverf, de verschillen tussen studieverf en professionele verf te begrijpen, en inzicht te krijgen in pigmenten en kleuren mengen.
Zodat jij niet jarenlang hoeft te zoeken naar wat werkt, maar meteen weet waar je op moet letten als je begint met schilderen in acryl.
Het verschil tussen studieverf en professionele verf
Wat is studieverf?
Studieverf is speciaal is ontwikkeld om betaalbaar te zijn. Veel bekende fabrikanten van kunstenaarsverf bieden twee soorten verf aan: professionele verf en goedkopere studieverf. Studieverf is perfect om mee te starten, te oefenen of om grotere oppervlakken mee te schilderen. Maar om die lage prijs te kunnen aanbieden, wordt er in studieverf vaak gewerkt met:
- Minder pigment (de kleuren zijn minder sterk)
- Goedkopere pigmenten
- Meer vulstoffen
- Voorgemengde kleuren met meerdere pigmenten
Om in studieverf met het beperkte assortiment pigmenten toch een groot aanbod van kleuren te kunnen aanbieden worden veel voorgemengde kleuren aangeboden. De verf is dan al gemengd, en deze kleuren worden ook wel ‘gemakskleuren’ genoemd.
Gemakskleuren klinkt handig, maar dat heeft ook nadelen. Zeker als je zelf kleuren wilt mengen en een beetje serieus bezig wilt zijn met je kleurgebruik. Bijvoorbeeld: als een ‘gemakskleur’ die al is gemengd van drie pigmenten, wordt gemengd met een andere gemakskleur die ook uit drie pigmenten bestaat, dan meng je niet twee kleuren maar in totaal zes pigmenten door elkaar! Geen wonder dat het eindresultaat dan niet is zoals je had verwacht! Hoe meer pigmenten in een kleur zijn verwerkt, hoe minder zuiver en minder helder de kleur is.
Pastelkleuren zijn echte gemakskleuren. Eerlijk gezegd snap ik niet goed waarom je daar een aparte tube voor zou kopen, ze bestaan vaak voor 90% of meer uit titaanwit. Zulke kleuren kun je zó makkelijk zelf mengen! In mijn volgende blog vertel ik meer over pigmenten, dan wordt ook duidelijk waarom ik deze voorgemengde tinten eigenlijk overbodig vind. Begrijp me niet verkeerd: als jij ze prettig vindt om mee te werken, helemaal prima natuurlijk. Maar je kunt jezelf echt veel geld besparen door voorgemengde kleuren gewoon zelf te mengen.
Laat me een voorbeeld geven. Ik heb het assortiment van Amsterdam Standard (de populaire studieverf van Royal Talens) eens onder de loep genomen. Ze hebben 120 kleuren. Als je de neon- en metallic varianten niet meerekent (want die kun je zelf niet mengen, ze zijn gemaakt met kleurstoffen of mica), dan blijven er 79 'normale' kleuren over. Van die 79 zijn er maar liefst 59 samengesteld uit meerdere pigmenten. Dat is 75%!
Die kleuren kun je dus net zo goed zélf mengen, als je weet hoe. En dan houd je controle over het resultaat.
Trouwens in professionele verf kom je ook genoeg ‘gemakskleuren’ tegen, maar meestal iets minder dan in studieverf.
In een volgend artikel ga ik hier wat dieper op in, en je zult, als je net als mij bent toen ik nog niet veel wist over pigmenten, versteld staan!
Je kunt niet alleen voorgemengde kleuren vrij makkelijk namaken, maar ook kleuren die uit één pigment bestaan kun je vaak zelf mengen. Wat je daarbij niet kunt namaken, zijn de specifieke eigenschappen van het pigment zelf zoals dekkracht, transparantie of kleurintensiteit. Die eigenschappen horen bij dat ene pigment. Maar als het je puur om de kleur gaat, dus zoals die eruitziet, kun je met de juiste basiskleuren in principe elke kleur mengen.
Wat is professionele acrylverf?
Professionele verf is van een hogere kwaliteit. Niet alleen omdat er meer pigmenten worden gebruikt, maar ook omdat die pigmenten fijner worden gemalen. Er worden minder vulmiddelen toegevoegd en de verf voelt vaak romiger, intenser en krachtiger aan. Je hebt er minder van nodig en je kunt er veel zuiverder mee mengen.
Veel kleuren zijn monogepigmenteerd: gemaakt van slechts één pigment. En dát is belangrijk. Want hoe minder pigmenten je in een mengsel hebt, hoe helderder en voorspelbaarder het resultaat. In professionele verf worden meer én duurdere pigmenten gebruikt. Denk aan pigmenten zoals cadmium, kobalt en ceruleum – hoogwaardige pigmenten die je in studieverf vrijwel niet tegenkomt vanwege de kosten.
Het pigment bepaald de prijs
Deze pigmenten verschillen sterk in prijs, en daarom is ook de prijs per kleur verschillend. In professionele verf worden kleuren ingedeeld in series of prijsgroepen. Hoe hoger het serienummer, hoe duurder het pigment dat voor die kleur is gebruikt. Dat verklaart waarom de ene kleur veel duurder kan zijn dan de andere, zelfs binnen hetzelfde merk.
Amsterdam Expert werkt met vier prijsgroepen:
serie 1 is het goedkoopst, serie 4 het duurst.
Wat zit er eigenlijk in de verf?
Zoals je in de tabel kunt zien, zit er behoorlijk wat verschil in de verhoudingen van de ingrediënten tussen studieverf en professionele acrylverf.
Professionele verf bevat veel meer pigment, soms wel twee keer zoveel als studieverf. Hoe meer pigment, hoe krachtiger en intenser de kleur.
In studieverf zit juist veel meer water. Deze verf is dan ook vaak dunner van structuur. Omdat er meer water in zit, verandert de kleur meer tijdens het drogen. Zodra het water verdampt, wordt de kleur donkerder.
Dat kleurverschil tussen nat en droog zie je bij professionele acrylverf veel minder, soms zelfs helemaal niet.
Meer pigment, minder vulmiddel: het geheim van professionele verf
Sommige merken, zoals Golden, maken hun verf zonder overbodige vulmiddelen. Ze voegen alleen toe wat het pigment echt nodig heeft, zodat je pure kleur krijgt zonder onnodige toevoegingen. Ook Schmincke en Old Holland doen dit in hun professionele lijnen, maar Golden gaat daarin misschien wel het verst.
Bij studieverf is dat anders. Merken als Amsterdam Standard, Liquitex Basics of Winsor & Newton Galeria gebruiken juist extra vulmiddelen. Dat maakt de verf goedkoper, makkelijker in gebruik en alle kleuren voelen ongeveer hetzelfde aan, maar je levert wel in op kleurkracht en mengkwaliteit.
Waarom kleurrecepten niet werken
Toen ik net begon met schilderen, en nog weinig wist van kleuren mengen, dacht ik slim te zijn en kocht het boek 1500 kleurrecepten. Ik dacht: “Yes, hiermee kan ik elke kleur mengen!”
Maar al na een paar pagina’s begon mijn twijfel. Daar stond een lijst: Paint colors needed. Dertig (!) verschillende kleuren had je nodig om de recepten in het boek te kunnen mengen. Dertig! Ja, dan kun je net zo goed álle kleuren gewoon los kopen. Bovendien werkte het in de praktijk helemaal niet, want de recepten klopten niet met mijn verf. De paar kleuren die ik bezat en die ook in het boek vermeld staan heb ik destijds geprobeerd, maar het was geen succes. Elk merk en elk type verf geeft andere mengresultaten.
Dit is een voorbeeldpagina uit het boek en je ziet meteen waarom dit niet werkt. Kijk maar naar de recepten: het is een omslachtige manier om kleuren te mengen. Voor sommige kleuren moet je eerst twee aparte mengsels maken, die je daarna weer samenvoegt, en dan ook nog wit er bij mengen. Voor je het weet ben je een half uur verder voordat je eindelijk iets hebt dat een béétje lijkt op het voorbeeld, als je geluk hebt:)
Maar afgezien van dat het veel gedoe is, zijn er nog drie redenen waarom ik vind dat deze aanpak niet werkt.
Ten eerste: De maker van dit boek gebruikt dertig (!) verschillende kleuren. Echt, ik ben er nog steeds verbaasd over. Je hebt dus dertig kleuren tot je beschikking en dan moet je nóg eerst twee aparte mengsels maken, deze weer samen mengen én wit er bij mengen om één kleur te maken? Zelf meng ik zelden meer dan drie kleuren plus eventueel wit. Hoe meer kleuren je met elkaar mengt, hoe doffer het resultaat.
Ten tweede: Als je niet weet waarom je een bepaalde kleur moet toevoegen, dan zit je vast aan het recept. En dat is zonde. Het is veel nuttiger om te leren hoe kleuren op elkaar reageren. Wat doet een kleur in een mengsel, hoe beïnvloeden ze elkaar? Het is eigenlijk net als koken: als je wilt leren koken, wil je ook begrijpen wat bepaalde ingrediënten doen met de smaak. Zo werkt het ook met kleur. Zonder die basiskennis kun je een kleur niet aanpassen. Als je weet hoe kleuren mengen werkt, en (zoals je leert in mijn cursus, met het 3-stappen-systeem) elke kleur kunt mengen die je wilt ben je niet afhankelijk van boeken met kleurrecepten.
De derde reden waarom ik kleurrecepten niet handig vind: Elk merk en elke verfsoort (studiekwaliteit of professioneel) geeft andere resultaten. Zelfs als er op het etiket dezelfde pigmenten staan, kunnen de kleuren verschillen. Dat komt doordat elke fabrikant pigmenten op zijn eigen manier verwerkt. Bijvoorbeeld Ultramarijn, die kan bij het ene merk net wat feller of donkerder zijn dan bij het andere, en dat kan verschil maken in je mengsel.
Bij elk merk, of verfsoort verschillen de pigmenten qua kleur en kleurkracht dus het resultaat ook. Wat wél werkt? Leren hoe kleuren mengen echt werkt. Begrijpen wat pigmenten doen. Dat is een vaardigheid die je altijd bij je houdt en waar je je hele schilderscarrière plezier en voordeel bij hebt.
De kwaliteit van je verf bepaalt hoe je kleuren uitpakken
- Hier heb ik links Amsterdam Standard (studieverf) neergelegd, en rechts Amsterdam Expert (professionele acrylverf). Ik gebruik exact dezelfde pigmenten, hoeveelheden en mengverhoudingen. De kleuren zijn: Ultramarijn, Pyrrolerood en Gele Oker. (klik op de foto's voor een groter beeld zodat je het beter kunt bekijken)
2. Zie je hoe groot het verschil is tussen de twee? De studieverf links is donkerder en heeft een paarsige ondertoon, terwijl de professionele verf rechts juist meer naar een roodachtig bruin neigt.
3. Nu voeg ik aan beide mengsels precies dezelfde hoeveelheid Titaanwit toe. Links gebruik ik het wit van de Amsterdam Standard-lijn, rechts dat van de Amsterdam Expert-serie.
4. Nu de kleur lichter is gemaakt, wordt het verschil nog duidelijker. Hoewel beide kleuren lichter zijn geworden, blijft de rechter (professionele verf) een volle, diepe kleur houden. De linker, met studieverf, oogt valer en bleker.
Het gaat in dit voorbeeld niet om welke kleur ‘mooier’ is, maar het laat goed zien hoe verschillend de verfsoorten reageren. Of je nu met studieverf of professionele verf werkt, je kunt met allebei prima schilderen. Maar ze gedragen zich gewoon anders, omdat de ene verf sterker is dan de andere. Dit is precies waarom je niet klakkeloos kleurrecepten kunt volgen. Het is veel beter om te leren hoe kleuren op elkaar reageren en om de verf waarmee je werkt echt te leren kennen. Dat leer je stap voor stap in mijn cursus Perfect Kleuren Mengen & Combineren, zodat je met meer vertrouwen en plezier je eigen kleuren kunt maken.
Studieverf of professionele verf? Allebei prima – als je weet wat je kiest
Laat me meteen duidelijk zijn: je kunt uitstekend schilderen en kleuren mengen met zowel studieverf als professionele verf. In mijn cursus Perfect Kleuren Mengen & combineren werk je met wat jij tot je beschikking hebt – het is geen wedstrijd tussen duur of goedkopere verf. Zolang je maar de juiste basiskleuren hebt kun je met allebei goed mengen en schilderen. Studieverf van merken als Amsterdam Standard, Galeria van Winsor & Newton en Liquitex Basics zijn stuk voor stuk prima keuzes om mee te starten. (Er zijn nog veel meer merken, maar met deze heb ik zelf ervaring.)
Tussen professionele merken bestaan trouwens grote verschillen: in prijs, in pigmentkeuze en in hoeveel enkelvoudige pigmentkleuren ze aanbieden. Dus welk type verf je ook gebruikt: lees het etiket, check het pigmentnummer en weet wat je mengt. Daarmee haal je het meeste uit je kleurenpalet – ongeacht het merk of de prijsklasse.
In mijn online cursus ‘Perfect Kleuren Mengen & Combineren’ geef ik per merk precies aan met welke kleuren je het beste kunt werken. Of je nu schildert met Amsterdam, Ara, Liquitex, Winsor & Newton, Golden, Old Holland of een ander merk, ik help je kiezen uit de juiste verfseries en pigmenten die geschikt zijn om mee te mengen. Zo hoef je het niet allemaal zelf uit te zoeken. De online cursus kan gevolgd worden op je computer, laptop of via de handige app op je telefoon of tablet.
Deze acrylverf gebruik ik zelf: ik werk met verf van Amsterdam en Golden. De studieverf Amsterdam Standard gebruik ik alleen voor de eerste (of eerste twee) lagen als ik op groot formaat schilder. Daarna stap ik over op Amsterdam Expert en soms Ara.
In het mandje zitten tubes Golden Heavy Body. Die gebruikte ik eerder vaak , het is super gepigmenteerde verf, maar de dikke, stevige substantie vind ik niet altijd prettig om mee te werken. Je kunt het natuurlijk verdunnen met wat water of medium, maar om die reden ben ik uiteindelijk overgestapt op Amsterdam Expert en voor sommige kleuren op Ara.
Amsterdam Expert zit qua substantie tussen de twee in: steviger dan studieverf en beter gepigmenteerd, maar minder dik dan heavy body.
De grote flessen Golden zijn Fluid Acrylics vloeibare, sterk gepigmenteerde verf. Die gebruik ik voor speciale effecten zoals glaceren of druppelen.
Bij glaceren (een transparante laag waardoor de ondergrond zichtbaar blijft) meng ik de verf met glaceermedium of airbrush medium. Voor druppel-effecten breng ik de kleur rechtstreeks aan op het doek en spuit er water over met een plantenspuit. Omdat deze verf zo veel pigment bevat, blijft de kleur mooi intens. Met minder gepigmenteerde verf zou de kleur te bleek worden.
Wil je écht grip krijgen op je kleuren en beter leren schilderen? Dan is kennis van pigmenten en mengtechniek onmisbaar. En dat is precies wat ik je leer in mijn online cursus Perfect kleuren mengen en combineren.
Kijk gerust eens of dat iets voor je is en wie weet ontdek jij hoe leuk en logisch kleuren mengen eigenlijk is.
Heb je vragen over de cursus? Neem dan contact met mij op via het contactformulier.
Reactie plaatsen
Reacties